Mga Paniniwala

Ang mga Ifugao ay may sariling mga paniniwala. Sila ay mayroong mga ritwal at mga panalanging kung tawagin nila ay baki. Lubos ang kanilang paniniwala sa mga diyos at diyosa, mga espiritu, aswang, demonyo at iba pa. Ang mga paniniwalang ito ay bunsod sa kanilang mga ninuno'ng nagturo sa kanila ukol sa mga bagay-bagay na ito. Kahit naniniwala sila sa mga ito, hindi naman nila sinasamba ang mga ito sa paniniwalang ang Mah-nongan ang siyang naglikha ng sanlibutan at lahat ng binubuo nito. Ang mga Ifugao ay naniniwala ring mayroong anim na rehiyong bumubuo ng sanlibutan: apat na rehiyon sa itaas ng mundo, isa sa ating mundo at ang pang-anim ay ang rehiyong nasa ilalim nito. Si Mah-nongan ang kinikilala nilang naglikha ng lahat. Mayroon ding mga diyos na ayon sa kanilang paniniwala ay kumakalaban sa kanilang diyos, sila ay sina Liddum, Punholdayan, Hinumbian, Ampual, Wigan, at Yogyog. Sila umano ang dahilan ng mga kahirapan at mga sakit ng Ifugao. Ang mga paniniwalang ito na may kasamang pag-aalay ng hayop at inumin ay mga "suhol" sa mga diyos at diyosa upang sila ay bigyang pabor sa kani-kanilang pamumuhay.

Dahil sa paniniwalang ilan sa mga diyos na ito ang sanhi ng kani-kanilang mga sakit, ang tanging solusyon lamang upang maiwasan ito ay ang bayaran sila sa pamamagitan ng mga pag-aalay. Ang mga panalangin ay pinangungunahan ng Mombaki at ang bilang ng mga manok o baboy na iaalay ay nakasalalay sa mga Ifugao. Kung sakali'ng hindi gumaling ang isang may sakit, mag-aalay muli ang mga Ifugao kung kakayanin ng mga Anasasangkot.

Ifugao: Sino Ka Nga Ba'ng Talaga?

Ang Ifugao ay sinasabing nagmula sa salitang "i-pugo" na nangangahulugang "mula sa lupa o burol". Ayon sa kanilang alamat, ang "Ifugao" ay hango sa salitang "ipugo". Ito ay isang butil ng bigas na ibinigay sa kanila ng kanilang bathala na si Matungulan. Hanggang sa kasalukuyan ay inaani pa rin ng mga Ifugao ang ganitong uri ng butil. Sa panahon ng mga Espanyol, pinalitan nila ang "Ipugo" at ginawang "Ipugaw". Makaraan ang ilang taon, sa pananakop ng mga Amerikano, binago nila ang "Ipugaw". Ginawa nila itong "Ifugao" at iyan na ang tawag sa kanila hanggang sa kasalukuyan.
Noong unang panahon, ang Ifugao ay bahagi lamang ng Mountain Province. Ito ay naging ganap lamang na lalawigan noong ika-18 ng Hunyo taong 1966. Matatagpuan sa mga hilagang bulubundukin ng Pilipinas ang tribong ito. May malawak na lugar ang lalawigang ito, humugit kumulang 1942.5 sq. km. Ang mga karatig lalawigan nito ay Bontoc (hilaga), Kankana-ey (kanluran), Gaddang (silangan) at Ikalahan at Iwak (timog). Ang lalawigang ito ay mayroong sampung munisipyo na binubuo ng Banaue, Hungduan, Kiangan, Lagawe, Lamut, Mayoyao, Potia, Hingyan, at Tinoc. Ang Lagawe ang sentro ng lalawigang ito.
Ang mga Ifugao ay mahahalintulad sa mga Asyano ngunit sila ay may mas maitim na balat. Ang mga lalaking Ifugao ay palaging mayroong dalang sandata. Ang mga Ifugao, babae man ito o lalaki, ay nagsusuot ng mga alahas sa katawan. Karaniwang gawa ito sa ginto, perlas at iba pang mga diamante.

Problema'ng Hinarap at Hinaharap

Ang panahon ngayon ang patuloy na nakapagbibigay problema sa mga Ifugao. Ang lupang kanilang tinitirhan ay hindi sapat para sa kanilang pagsasaka at hindi lamang ito ang kanilang kinakaharap: ganap pang madalas ang pagbisita ng mga bagyo at ang mga pag-guho ng lupa. Ang mga ito ay walang dudang balakid sa kanilang kaunlaran at iba pang mga nagaantay na oportunidad. Ang napakalungkot isipin ay ang katotohanang sila na ngayon ang naging pinakamahirap na tribo.
Ang kanilang paghihikahos kasama pa ang mataas na antas ng populasyon, mababang pagkilala sa kanila ang mga dahilan ng malalang problema sa kanilang kapaligiran at pati na rin ang mga problema ukol sa mataas na antas ng krimen at pang-aabuso sa pag-inom. Marami na sa kanila ang lumuluwas na ng Maynila at maging sa ibang bansa sa pag-asang magiging mas maunlad ang kanilang buhay.
Ang napakalaki at napakagandang Hagdan-Hagdang Palayang kanilang itinayo ay unti-unti nang naiibsan ng kagandahan. Marahil, dalawampung taon mula ngayon, mga litrato at libro na lamang ang makapagpapanatili ng ganda nito.

Matamis Na Tagumpay

Matapos ikasal noong 1975 sina Perfecto Sison Sr. at ang kanyang may-bahay na si Paz, nagpasya silang iwanan ang kanilang maliit na sakahan sa Kiangan, Ifugao. Upang makahanap ng suwerte, sila ay nakibahagi sa isang minanhan ng ginto sa kanilang lugar. Kabaliktaran ng kanilang inaasahan ang nangyari. Hindi sila sinuwerte sa minahan at sila ay naging magsasaka ng gulay na lamang. Pagkatapos lamang ng dalawang dekada bago nila narating ang tagumpay sa kanilang pamumuhay.
Sa loob ng labing dalawang taon mula ng lisanin nila ang Ifugao, ang mag-asawa ay nagdanas ng kahirapan at nagsikap silang makaahon sa pamamagitan ng pagsaka sa kanilang maliit na uma gamit ang kaingin farming. Sila ay nagtatanim at nag-aani ng mga gulay tulad ng Baguio beans at yellow corn. Ngunit matapos ipakilala ang “citrus farming” sa Malabing Valley noong 1987, nagkaroon ng malaking pagbabago sa pamumuhay ng daang-daan pamilya na nakatira sa Ifugao, Kalanguya, at Ilocos.
Noong una, hindi naniwala ang pamilya Sison na mabubuhay ang mga ganitong prutas sa kanilang lugar. Ngunit ito ay nabuhay at nagbunga ito ng isang malaking tagumpay. Pagkaraan ng sampung taon, ang pamilya Sison ay nagmamay-ari na ng sampung ektarya ng lupa sa Malabing Valley. Dahil sa tiyaga at sikap, nakamit hindi lamang ng pamilya Sison ang tagumpay pati rin ng iba pang magsasaka na nakatira roon.

Ang Malabing Valley ay tinaguriang Citrus Capital dahil sa humigit kumulang ng apat na raang magsasaka rito ay nagtatanim at nag-aani ng mga “citrus fruits” at halos 454 ektarya ang taniman ng ganitong prutas doon.